Trip 26 : Bethleem Farm East Cemetery, Bethleem Farm West Cemetery, Iers Vredespark, New Zealand Memorial, Messines Ridge British Cemetery and New Zealand Memorial, Cabin Hill Cemetery, Derry House Cemetery No.2 En Torreken Farm Cemetery No.1.

Datum : 22/11/2014

Begraafplaatsen : Bethleem Farm East Cemetery, Bethleem Farm West Cemetery, Iers Vredespark Mesen, New Zealand Memorial Mesen, Messines Ridge British Cemetery & New Zealand Memorial, Cabin Hill Cemetery, Derry House Cemetery No.2, Torreken Farm Cemetery No.1

Afstand : 175 Km

Weer : Frisse zonnige dag met snijdende wind

Deelnemers : Stuart Jervis, Kurt van Looke

Volgers : Patrick Verhaeghe

---

Info :

Een tijdje terug had een onschuldige kinderhand enkele Trips na elkaar geloot uit de doos waarin al onze trips zijn verzameld. Zo kwam het uit dat we voor vandaag Trip 26 zouden gaan rijden, een rit die ons richting Mesen zou brengen in West Vlaanderen dat bekend werd door de Mijnenslag die er plaats vond in 1917 - Internationaal is de slag gekend onder de Franse naam van Mesen, Messines, omdat de meeste kaarten van die tijd het dorp als Messines aangaven.

Enkele minuten voor 9u namen we afscheid van het thuisfront en vertrokken we in de richting van de Westhoek. Het was licht mistig met een klein beetje dauwvorming toen we net buiten de dorpskern van Mesen het kleine modderig straatje inreden naast een boerderij die ons bij het mooi groene gemillimeterde graspad bracht dat ons dan op zijn beurt tot bij de begraafplaats zou brengen. Toen we ons klaarmaakten en onze pipes zouden gaan tunen waren we beiden toch heel blij dat we onze fleece-vestjes en T-shirt met lange mouwen extra hadden aangetrokken want het was een koude ochtend met een snijdende wind.  Drie minuten vroeger dan voorzien kwamen we langsheen het 140m lange en altijd groene graspad aan op de Britse militaire begraafplaats Bethleem Farm East Cemetery.

Deze begraafplaats ligt iets ten ten noord-oosten van de Betlehem hoeve en werd aangelegd door Australische eenheden, nadat de 3de Australische divisie de boerderij op 7 juni 1917 kon veroveren. Bethleem Farm East Cemetery is de kleinste Britse militaire begraafplaats. Ze bleef in gebruik tot september 1917 waarvan de meeste slachtoffers vielen tussen 8 en 10 juni 1917. Er liggen 43 Australische doden begraven (waaronder 8 die niet geïdentificeerd konden worden) en 1 uit het Verenigd Koninkrijk. Voor de Australische soldaat Maurice Surrey Dane werd een Special Memorial opgericht omdat zijn graf niet meer gelokaliseerd kon worden. Op de nabijgelegen Betlehem hoeve zou Adolf Hitler tussen december 1914 en februari 1915 hebben verbleven. Hij maakte toen een waterverfschilderij van de ruïnes van de St. Niklaaskerk van Mesen.

We waren volop bezig met het fotograferen van graven waarover we we meer informatie zouden opzoeken voor het verhaal en de man achter de steen toen we in de verte een fieters zagen stoppen bij onze auto. Deze persoon parkeerde zijn fiets en wandelde eveneens het pad op dat naar de begraafplaats leidde. Enkele seconden later zagen we dat het Patrick Verhaeghe was die ons vandaag zou volgen op onze trip. Hij had zijn mobilhome achtergelaten nabij het kerkplein omdat de begraafplaatsen die we vandaag zouden bezoeken allemaal rond Mesen lagen. Na elkaar een goede dag te hebben gezegd liet hij ons weten dat hijzelf nog geen van deze plaatsen had bezocht. Het waren bijna allemaal kleine en heel afgelegen begraafplaatsen en dat is dan ook wel de reden waarom deze begraafplaatsen minder worden bezocht dan de iets grotere en bekendere.

Private Maurice Surrey Dane. Service Number 1909. 37th Bn. Australian Infantry, A.I.F. Gesneuveld 8 juni 1917, 21 jaar. Special Memorial 1, hij is één van de onbekende soldaten begraven op deze begraafplaats.

Private Robert Theodore Morrall. Service Number 1877. 42nd Bn. Australian Infantry, A.I.F. 

Gesneuveld 9 juni 1917, 26 jaar. Rij A Graf 13.

Private Frank Tustin. Service Number 83807. 249th Coy. Machine Gun Corps (Infantry), de enige op deze begraafplaats. Alle anderen zijn van de Australian Infantry. Hij is ook de enige niet-Australiër. 

Op de website van CWGC staat hij als Tustin E, maar alle andere documenten spreken van Tustin F. 

Gesneuveld 9 september 1917. Rij A Graf 1. 

We maakten ons klaar om onze tunes te spelen nabij het Cross of Sacrifice en het geluid van de pipes galmde iets later dan ook over de open vlakte. Na het spelen van Flower of Scotland en Amazing Grace plaatsten we het PRWWI 'In Remembrance' kruisje bij het Cross of Sacrifice en namen nog enkele foto's waarna we opzoek gingen naar het register. Spijtig genoeg was hier op deze kleine mooie, in hoeverre je dat natuurlijk mooi kunt noemen, geen register aanwezig. 

We verlieten Bethleem Farm East Cemetery om 11u en trokken op weg naar de 400m zuidwestelijke liggende Bethleem Farm West Cemetery.

Bethleem Farm West Cemetery is bereikbaar via een boerderijweg en een graspad van ca. 50 meter. De begraafplaats ligt aan de andere zijde van de Betlehemhoeve en werd aangelegd door Australische eenheden nadat deze hoeve werd veroverd door de 3de Australische divisie op 7 juni 1917 tijdens de Tweede Slag om Mesen. Ze bleef in gebruik tot december 1917, de meeste slachtoffers waren manschappen van de 14th Light Division. Onder de 165 slachtoffers die er liggen begraven zijn er 24 Britten, 114 Australiërs, waarvan 1 niet geïdentificeerd kon worden en 27 Nieuw-Zeelanders. Eén Nieuw-Zeelander kreeg een speciale gedenksteen (Special Memorial) omdat zijn graf door artillerievuur vernietigd werd en niet meer gelokaliseerd kon worden. Er ligt ook een niet-geïdentificeerde Brit uit de Tweede Wereldoorlog begraven. Deze begraafplaats werd evenals de Bethleem Farm East Cemetery beschermd als monument in 2009.

We betraden de begraafplaats en begonnen direct met het nemen van onze foto's en merkten ook op dat de kleine tekstjes onderaan op een grafsteen toch verschillend is per nationaliteit, een ander soort van tekstjes. Het zonnetje kwam piepen maar toch bleef het een snijdende koude wind. Uit de wind en in de zon zou het aangenamer zijn geweest maar hier in deze open vlakten was dit niet mogelijk.

Private C.M. Cluett. Service Number 381. 33rd Bn. Australian Infantry, A.I.F. 

Gesneuveld 15 juni 1917. Rij B Graf 13.

Private Robert Munson. Service Number 493. 33rd Bn. Australian Infantry A.I.F. 

Gesneuveld 23 juli 1917. Rij B Graf 8.

Private William Henry Whelan. Service Number 3703. 26th Bn. Australian Infantry, A.I.F. 

Gesneuveld 16 december 1917, 27 jaar. Rij A Graf 35.

Serjeant Alfred Ernest Fulcher MM (Military Medal). Service Number 26/98. 4th Bn. 3rd New Zealand Rifle Brigade. Gesneuveld 13 augustus 1917, 28 jaar. Rij D Graf 21.

Corporal Donald Cranston Murray MM (Military Medal). Service Number 970. 33rd Bn. Australian Infantry, A.I.F. Gesneuveld 23 juli 1917, 35 jaar. Rij C Graf 21a.

Nadat Stuart zijn lijstje had afgewerkt maakten we ons klaar en besloten om hier tussen de graven op de begraafplaats onze tunes te spelen. Ook hier galmden onze pipes over de vlakten, waarschijnlijk konden ze dit wel horen tot in het dorp. Nadat we onze pipes hadden neergelegd werd aan het Cross of Sacrifice ons PRWWI kruisje geplaatst door Stuart naast een ander In Remembrance kruisje wat ons liet weten dat hier onlangs nog mensen waren geweest. Na het nemen van de groepsfoto gingen we opzoek naar het register wat we vonden bij de ingang van de begraafplaats. Het register had een laatste input gehad op 11 november 2014 van een zekere Stijn B. uit Gentbrugge (BE).  Nadat we beiden het register hadden ingevuld verlieten we deze kleine maar ook zeer mooie begraafplaats en vertrokken we om 11u40 naar onze volgende bestemming dat zo'n 2 kilometer verder lag.

Om 11u50 reden we de parking op aan het Iers Vredespark ten zuid-westen van Mesen. Op de parking stond enkel een wagen geparkeerd met Engelse nummerplaat wat ons liet weten dat we niet alleen zouden zijn. Het Island of Ireland Peace Park of Iers Vredespark wil een nationaal gedenkteken zijn waarbij alle Ieren worden herdacht die zijn omgekomen in WWI zonder rekening te houden met afkomst, religie of militaire eenheid.  Aan de halfronde toegangsmuur die is opgetrokken uit Ierse breuksteen hing een zwaar smeedijzeren hek met daar net achter vier rechtopstaande zuilen met daarop een bronzen plaat waarop een korte uitleg op waarom en wanneer het monument is opgericht alsook een bedanking aan de bevolking van Mesen elke zuil had een andere taal.

We liepen verder het mooi betegelde pad op in de richting van de toren waarbij we aan de rechterzijde een 9 tal grote stenen, liggend in het gras, aantroffen met gedichten op waarvan enkele wel diepgaand zijn. Terwijl we de verschillende gedichten stonden te lezen zagen we een wat oudere man, die met een kruk liep, langsheen het pad aan de andere kant van het Vredespark wandelen. Hij kreeg ons in de gaten en wandelde rustig verder in onze richting terwijl wij verder deden met ons ding. Op het einde van het pad langs waar de 9 zware stenen lagen stonden nog eens 3 rechtopstaande zuilen met afgeschuind bovenvlak. 
Op de eerste stond te lezen; 10th Irish Division - 9363 killed, wounded, missing. 
Op de tweede zuil die stond voor de 16th Irish Division konden we, 28.398 killed, wounded, missing lezen en op de derde zuil stond te lezen 36th Ulster Division 32.186 killed, wounded, missing.
Bij de stenen lag ook een Poppy-krans en wapperde er een klein Iers vlaggetje. 

Bij de toren aangekomen die is opgericht uit eveneens Ierse breuksteen, een hoogte heeft van 30 meter en een diameter van 6,3 meter met een kegelvormig dak en evenwel gebouwd op een paar kilometers verwijderd van de plaatswaar hij zich historisch gezien eigenlijk had moeten bevinden, besloten we om hier naast de toren ook onze tunes te spelen op de pipes. Toen we aanstalten maakten om te gaan spelen ging de oudere man die er rond liep op aan bank zitten zo'n 20 meter van ons verwijderd. Voordien had hij ons op een afstand steeds gade geslagen. Nadat we Flower of Scotland hadden gespeeld deed hij een goedkeurend gebaar naar Stuart zodat we beiden gerust waren en verder gingen met Amazing Grace. Terwijl we stonden te spelen waren nog enkele mensen gearriveerd die foto's gingen maken.

Na het spelen van onze twee tunes plaatsten we ons PRWWI kruisje naast de toren bij enkele andere In Remembrance kruisjes die er stonden in het perk en gingen verder met het maken van enkele foto's. We wandelden verder over het park en de stilte overviel je hier gewoon. Juist het suizen van de wind en het getjierp van een enkele vogel gaven een immense rust. Heel anders dan dat hier een bus arriveert met toeristen die er dan, de een al wat meer dan de andere, ongeïnteresseerd bijloopt om maar juist te zeggen dat ze hier ook zijn geweest volgens Patrick ons liet weten. Patrick was hier een tijdje geleden ook op bezoek geweest en dat moment stopte er blijkbaar een paar toeristenbussen. Deze maal genoot hij er des te meer van zo liet hij ons weten. Een mooi, rustig en door de CWGC onderhouden park.

Om 12u10 verlieten we het Iers Vredespark langsheen een smal pad dat ons bij een houten brug bracht die over een klein water liep en ons verder zou leiden langsheen een nieuw aangelegd houten pad tot bij het New Zealand Memorial waar we een kleine vijf minuten later zouden arriveren. Bij aankomst merkten we op dat bijna alles is afgezet met groten hekken, een snel met houten platen aangelegd pad waarop een soort canvas lag om uitschuiven te voorkomen leidde ons doorheen de bomen tot bij het Memorial. Het voorziene toegangspad was eveneens afgezet met hekken waarop een bord hing met; verboden de werf te betreden. We zagen dat hier serieus gewerkt werd, verschillende bomen lagen hier in klossen gezaagd, bijna alle struiken waren gekortwiekt  en hele stukken waar bomen hadden gestaan waren omgewoeld en hier en daar plat getrokken. De overblijfselen van de 2 Duitse bunkers waren ook ontdaan van struikgewas en kruid, waarschijnlijk met de bedoeling om alles aantrekkelijker te maken en zoals bij het Iers Vredespark je een uitzicht over het slagveld in de Douve-vallei te kunnen geven.

Mesen heeft 2 gedenktekens, opgedragen aan de militairen van de Nieuw-Zeelandse Divisie, die herinneren aan de bloedige veldslag om Mesen in de periode van 7 tot 14 juni 1917. Tijdens deze Slag om Mesen zouden 914 Nieuw-Zeelandse militairen de dood vinden, waarvan er 537 niet meer geïdentificeerd konden worden. Zij worden herdacht op het "New Zealand Memorial to the Missing", aan de ingang van het "Messines Ridge British Cemetery" aan de andere kant van het dorp.

Op de voor zijde van het New Zealand Memorial stond vermeld "In honour of the men of New Zealand Division. The battle of Messines 7th to 14th of June 1917". Op de rechter zijde stond dezelfde tekst maar in de oude Vlaamse spelling en aan de linker zijde eveneens maar in het Frans. De achterzijde vermelde; The New-Zealand Division', Auckland - Wellington - Canterbury - Otago. Het Memorial werd door Koning Albert I op 1 augustus 1924 plechtig ingehuldigd.

We konden niet anders dan onze tunes spelen op het tableau van het Memorial daar alles rond om ons was afgezet met hekken en touwen. Toen de laatste noten van Amazing Grace klonken zagen we van tussen de struiken aan de overkant enkele mensen komen aangelopen in onze richting. Net toen ze hier met de wagen stopten hoorden ze ons spelen en wilden zo snel mogelijk komen zien naar het gebeuren, vandaar dat ze door de struiken kwamen aangelopen. Het PRWWI kruisje werd geplaatst bij en tussen enkele andere In Remembrance kruisjes en bloemenkransen die hier waren neergelegd op de 11 november herdenkingen.

Wat aftastend naar onze taal bleken ze verwonderd te zijn dat we Nederlands spraken. Ze vroegen ons dan ook direct of ze met ons even op de foto konden, wat uiteraard geen enkel probleem was voor ons. Na een korte babbel en uitleg van en over het project besloten ze ons te volgen naar de volgende begraafplaats om ons aan het werk te zien en vooral  voor de dame in het gezelschap ons nog eens te horen spelen. Stuart gaf hen de coördinaten van onze volgende bestemming en nodigede hen uit om mee op de groepsfoto te staan voor onze archieven waar zij gretig op ingingen. We verlieten allemaal samen het New Zealand Memorial om 12u35  voor onze volgende bestemming, Messines Ridge British Cemetery

Om 13u arriveerden we op het Messines Ridge British Cemetery & New Zealand Memorial waar de mensen die we hadden ontmoet bij het New Zealand Memorial reeds op onze komst stonden de wachten. We namen onze papieren, fototoestellen, statief, pipes, ea uit de auto en trokken samen de begraafplaats op waarbij we eerst het New Zealand Memorial passeerden. 

Messines Ridge British Cemetery is een Britse militaire begraafplaats dat ommuurd is met natuursteen en telt 1531 gesneuvelden waarvan 957 niet meer geïdentificeerd konden worden. De begraafplaats werd na het einde van de oorlog aangelegd op de gronden van het vroegere klooster - Institut Royale, toen men hier graven uit kleinere begraafplaatsen samenbracht. Die ontruimde begraafplaatsen waren Bristol Castle Military Cemetery en River Dove Cemetery (ook wel Snitchel Farm) in Mesen, Queensland Cemetery in Waasten, Bell Farm Cemetery, Blauwepoortbeek Cemetery, Lumm Farm Cemetery, Middle Farm Cemetery en Onraet Farm Cemetery in Wijtschate en Bousbecques East German Cemetery. Vlakbij lag vroeger de abdijhoeve Ferme du Moulin. Op de terp waar de Hospiesmolen, de windmolen van de boerderij, stond werd het Cross of Sacrifice opgericht. Centraal op de begraafplaats staat de Stone of Remmembrance. Er worden nu 1003 Britten, 1 Canadees, 342 Australiërs, 128 Nieuw-Zeelanders en 57 Zuid-Afrikanen herdacht. Voor 28 militairen werden Special Memorials opgericht omdat men vermoedt dat ze zich onder de naamloze graven bevinden. Daarnaast zijn er nog 13 Special Memorials en een Duhallow Block ter herinnering aan militairen, wiens graf op andere begraafplaatsen door het oorlogsgeweld verloren gegaan is. Deze begraafplaats is dan ook zoals velen anderen hier in de streek sinds 2009 als monument beschermd.

Terwijl wij bezig waren met het nemen van foto's en het verzamelen van informatie voor onze archieven gaf Patrick een rijkelijke uitleg over het doel van onze tocht, onze manier van werken, wat we zo allemaal verzamelden en waarom, waarom we op elke begraafplaats een paar tunes spelen, een PRWWI In Remembrance Kruisje achter laten en veel meer waarvoor we Patrick natuurlijk heel dankbaar zijn. 

Sergeant Raymond Everard Bartram. Service Number 2682. 46th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 7 juni 1917, 23 jaar. Plot VI Rij C Graf 35.

In totaal vertrokken vier broers naar Europa om mee te vechten, slechts één van hen keerde terug. 

Foto’s onder Vlnr:

- Lance Corporal Reginald Percy Bartram. Service Number 6955. 37th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 4 oktober 1917, 36 jaar. Hij word herdacht op de Menenpoort Paneel 7-17-23-25-27-29-31.

- Private Arnold Roy Bartram. Service Number 2304. 60th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 13 mei 1917, 21 jaar. Hij ligt begraven op Grevillers British Cemetery in Frankrijk Plot II Rij E Graf 2.

- Private Cyrille George Bartram. Hij keerde terug naar Australië op 27 juli 1917 vanwege ziekte. 

Hij is de enige overlevende van de Bartram broers.

Private Norman Leonard Brooks. Service Number 2026. 50th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 11 juni 1917, 26 jaar. Plot I Rij B Graf 5.

Private J E Callard. Service Number 1641. 48th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 8 juni 1917. Plot VI Rij D Graf 5.

Private Ernest William Collins. Service Number 4274. 32nd Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 20 november 1917, 24 jaar. Plot I Rij D Graf 41.

Private Roy Crannis. Service Number 1902. 34th Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 7 juni 1917. Plot I Rij F Graf 22.

Rifleman Alexander Stirling Cross. Service Number 25819. 3rd Bn. New Zealand Rifle Brigade. 

Geboren Glasgow, Scotland. Gesneuveld 7 juni 1917, 37 jaar. Plot II Rij E Graf 32.

Private Henry Charles Ellis Rundle. Service Number 4631. 32nd Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 19 februari 1918, 26 jaar. Plot I Rij B Graf 60.

Private Walter Snell. Service Number 1910. 41st Bn. Australian Infantry. 

Gesneuveld 23 juni 1917, 26 jaar. Plot V Rij C Graf 27.

Private L Viner. Service Number 128366. 31st Bn. Machine Gun Corps (Infantry). 

Gesneuveld 10 april 1918. Plot IV Rij C Graf 14.

Toen we aanstalten maakten om onze tunes te gaan spelen nabij de Stone of Remembrance kwamen ze een ietsje korter bij staan en begonnen met het nemen van enkele foto's.
Nadat we gedaan hadden met spelen besloten we om ons PRWWI kruisje bij de Stone of Remembrance, daar stonden al enkele andere kruisjes en een paar Poppy-kransen bij, neer te planten. Daarna gaan onze tijdelijke volgers ook mee op de groepsfoto. Niet veel later gingen we op zoek naar het register wat we vonden in de muur tussen de begraafplaats en het Memorial, het had een laatste input op 11/11/2014 van een zekere P. Wharton uit Walgherton - Cheshire (UK).

Nadat we beiden het register hadden ingevuld gingen we het trapje af en begonnen we met het zoeken van enkele namen in het Memorial die we hadden uitgekozen voor de het verhaal achter de steen.

Het Messines Ridge New Zealand Memorial is een van de zeven gedenktekens in België en Frankrijk voor de Nieuw-Zeelandse militairen die aan het Westfront sneuvelden en die geen gekend graf hebben - de anderen vinden we op Buttes New British Cemetery, Caterpillar Valley (Longueval), Grevillers, Tyne Cott, Cite Bonjean en Marfaux. Hier in Mesen herdenkt het de 827 officieren en manschappen van de New Zealand Expeditionary Force die zonder bekend graf stierven in en rondom Mesen. De begraafplaats en het Memorial werden aangelegd op de site van de molen (Moulin d'Hospice) die behoorde tot het instituut Royal de Messines - Een Belgisch weeshuis en school van de Voormalige Benedictijner abdij. De molen dateerde van 1445, maar in de loop van WWI werd deze volledig verwoest. Het Memorial is gebouwd op dezelfde plaats waar de molen destijds stond.

Private Victor Seaton Bradley. Service Number 29345. 1st Bn. Wellington Regiment, N.Z.E.F. 

Hij werd geboren in Australië maar verhuisde naar Nieuw Zeeland om op de boerderij van zijn broer te gaan werken. Gesneuveld 18 juni 1917. Paneel 25.

Private Henry Apanui Broderick. Service Number 12/517. 

No.15 (North Auckland) Coy. 1st Bn. Auckland Regiment, N.Z.E.F. 

Gesneuveld 31 juli 1917, 24 jaar. Paneel 5.

Private Willie Bunting Calder. Service Number 31220. 1st Bn. Wellington Regiment, N.Z.E.F. 

Gesneuveld  8 juni 1917. Paneel 25.

Private Victor Emanuel Hodson. Service Number 5/29. New Zealand Cyclist Battalion. 

Gesneuveld 17 april 1918. Paneel 1. 

Private Norman Linney. Service Number 10099. 2nd Bn. Auckland Regiment, N.Z.E.F. 

Hij en zijn twee broers waren afkomstig uit Burnley, England. 

Zijn broer Thomas werd gehospitaliseerd in Whalley, Lancashire, waar hij na twee jaar stierf aan zijn verwondingen. 

Hij werd begraven onder een burgergraf op de begraafplaats van Burnley. 

Norman kwam waarschijnlijk in een New Zeelands regiment terecht doordat hij emigreerde na de dood van zijn ouders. 

Hij sneuvelde op 7 juni 1917 en werd 24 jaar. Hij heeft geen bekend graf en word herdacht op paneel 6.

Private Frederick Matthew Martin. Service Number 31674. 1st Bn. Auckland Regiment, N.Z.E.F. 

Gesneuveld 23 juni 1917, 31 jaar. Paneel 7.

Private Clive John McNamara. Service Number 29456. 1st. Bn. Wellington Regiment, N.Z.E.F. 

Gesneuveld 8 juni 1917, 21 jaar. Paneel 28.

Private Peter Millane. Service Number 63366. 2nd New Zealand Entrenching Battalion, N.Z.E.F. 

Gesneuveld 15 april 1918. Paneel 44.

Private Robert George Staveley. Service Number 56863. 2nd New Zealand Entrenching Battalion, N.Z.E.F. 

Gesneuveld 23 april 1918, 29 jaar. Paneel 44.

Een 'In Remembrance' kruisje met mooie tekst.
'The war may be over, but you will not be forgotten'

Na het vinden, met wat hulp van Patrick, alle namen die we hadden uitgekozen zouden we ook hier op de pipes gaan spelen. Doordat het Memorial eigenlijk deel uitmaakt van de begraafplaats besloten we hier de tune Highland Cathedral te spelen. Tweemaal kort na elkaar en op enkele meters van elkaar dezelfde tunes spelen vonden we niet zo passend. Tijdens het spelen, al wat meer zichtbaarder omdat we aan de straatkant stonden,  merkten we op dat er enkele toeschouwers stonden te kijken. Na onze tune plaatsten we ook hier een PRWWI kruisje in de nis van het Memorial waar reeds een houten In Remembrance kruisje stond met daarbij een gehaakte Poppy. In de nis stond gebeiteld; Here are recorded the names of officers and men of New Zealand who fel in or near Messines in 1917 and 1918 and whose graves are known only to God. Om 14u verlieten we het Memorial en gingen op weg naar de auto.

Hier verliet onze groep volgers ons op weg naar andere oorden terwijl wij eindelijk onze middag lunch konden nuttigen en Kurt vooral zijn kop warme koffie. Terwijl Patrick en Kurt genoten van hun kop koffie, genoot Stuart van zijn Schotse thee (met melk). We verorberden ook enkele belegde sandwiches welke zeer welkom waren voor sommigen onder ons.  Terwijl wij genoten van onze lunch, stopten af en toe enkele wagens om eens te zien wat er gaande was. Toch raar vonden we hoe een kilt , zoals Stuart zei, een magneet kan worden. Indien we hier in lange broek zouden staan, zou niemand ons opmerken. Na onze middaglunch werd alles terug mooi opgeborgen  en maakten we ons klaar om op weg te gaan naar onze volgende bestemming, Cabin Hill Cemetery.

We lieten het Messines Ridge British Cemetery & New Zealand Memorial achter ons en nadat we iets later de dorpskern waren gepasseerd reden we verder langsheen kleine baantjes de open vlakten van de Westhoek in. We arriveerden om 14u20 een 10 minuten later dan voorzien bij de Cabin Hill Cemetery die was gelegen in de Waterputstraat, een klein beton-baantje waar men niet echt kan parkeren zonder andere verkeer te hinderen. Stuart manoeuvreerde de auto veilig en zonder vast te rijden op de oprit van een stuk land waar mais had gestaan net naast het 50 meter lange pad die ons naar de begraafplaats zou leiden.

Cabin Hill Cemetery is een heel kleine Britse begraafplaats dat langs 3 zijden is ommuurt door een bakstenen muur de 4de zijde is afgebakend door een beukenhaag.  Het Cross of Sacrifice staat centraal aan de noordoostelijke zijde van de begraafplaats dat 67 geïdentificeerde gesneuvelden, 42 Britten en 25 Australiërs. Wijtschate werd begin november 1914 door de Duitse troepen ingenomen. Het dorp werd door de 11th Division tijdens de Tweede Slag om Mesen op 7 juni 1917 heroverd waarna de begraafplaats door dezelfde divisie werd aangelegd. Op 16 april 1918 werd het dorp gedurende het Duitse Lenteoffensief door de vijandelijke troepen terug ingenomen. Uiteindelijk werd het door de Commomwealth troepen definitief heroverd op 28 september 1918. Deze frontlijnbegraafplaats werd gebruikt tot maart 1918. Haar naam verwijst naar een herdershut die toen in de nabijheid lag.

Second Lieutenant Frank Mewburn Dunn. 10th Bn. Durham Light Infantry. 

Gesneuveld 23 september 1917, 27 jaar. Rij C Graf 6.

Private Albert Hart. Service number 32230. 6th Bn. Bedfordshire Regiment. 

Gesneuveld 24 juli 1917, 36 jaar. Rij B Graf 3.

Private William McTear. Service number 12866. What’s in a name. 

Gesneuveld 23 september 1917, 29 jaar. Rij C Graf 7.

Private Samuel Spicer. Service number 31895. 2nd Bn. Wiltshire Regiment. 

Mooie epitaaf: ‘A voice we loved is stilled’. 

Gesneuveld 8 september 1917, 19 jaar. Rij C Graf 9.

Nadat we hier de informatie en foto's hadden genomen dat we zochten voor ons archief maakten we ons klaar voor het spelen op de pipes. Flower of Scotland en Amazing Grace zijn ondertussen een vaste waarde geworden voor of bij elke begraafplaats en toch is het steeds anders. Ook hier gaf het ons een immense rust en goed gevoel dat we hier voor deze 67 gesneuvelden konden spelen welke naar alle waarschijnlijkheid maar weinig of geen bezoek kregen zo te zien. Ons PRWWI kruisje werd nadien bij het Cross of Sacrifice geplaatst waarna we opzoek gingen naar het register. Op deze kleine begraafplaats vonden we geen register zodat we verder gingen naar de volgende begraafplaats op onze tocht. 

Terwijl we op het pad van Cabin Hill Cemetery naar het baantje waar de wagen liepen ontdekte Kurt op een regelmatige afstand van elkaar kleine betonnen blokjes. Bij nadere inspectie bleken er op elk betonnen blokje de letters C, daaronder W - G en helemaal onderaan terug een letter C te staan. Kurt zijn euro viel toen op zijn plaats toen hij er een foto van nam, de letters stonden natuurlijk voor Commonwealth War Grave Commission. Geen van ons allen wist dat deze bestonden of had er eerlijk gezegd nog nooit opgelet. De betonnen blokjes markeerden gewoon het pad dat eveneens werd onderhouden door de CWGC, van en naar de begraafplaats. 



We vertrokken bij Cabin Hill Cemetery om 14u40 en koersten richting Derry House Cemetery N°2 - en niet Derby House zoals Kurt zich liet ontvallen. Volgens Stuart kwam dat door het ploegwerk, Patrick dacht eerder dat hij ineens voetbalfan was geworden.

Terug langs kleine betonbaantjes bereikten we om 14u50 Derry House Cemetery N°2 dat pal naast een boerderij lag.  

Tijdens de Mijnenslag op 7 juni 1917 kwam het dorp Wijtschate terug in Britse handen tot 16 april 1918, tot het tijdens het Duitse Lenteoffensief na 6 dagen strijd weer in Duitse handen kwam. Uiteindelijk werd het dorp definitief door de Britse troepen heroverd op 28 september 1918. De begraafplaats lag achter een hoeve die door de Royal Irish Rifles "Derry House" werd genoemd. Ze werd vanaf juni 1917 door een veldhulppost (Field ambulance) van de 11th Division als frontlijnbegraafplaats aangelegd en tot december 1917 gebruikt. In oktober 1918 werd het door de 2nd London Scottish terug in gebruik genomen. Het toen nog bestaande Derry House Cemetery No.1 werd later ontruimd. Hier op deze begraafplaats dat precies nog uit 2 delen bestaat liggen 126 Britten en 37 Australiërs begraven.

We trokken de begraafplaats waarvan het toegangshek bestond uit een ketting in plaats van een smeedijzeren hekken, op en gingen meteen opzoek naar de graven die we hadden uitgezocht op het eerste deel van deze mooie rustige begraafplaats. In het midden van de begraafplaats op een smaller stuk stond het Cross of Sacrifice, en rechts achter een hoek bevond zich het andere deel van de begraafplaats dat in feite een beetje, vanwaar wij stonden, verscholen lag achter een grote hangaar van de boerderij ernaast. Toen we het andere deel van de begraafplaats zagen we in de hoek aan de rechter zijde, een bunker die ook voor een klein stukje op de boerderij ernaast stond en waarvan beide ingangen waren dichtgemetseld. Toen we bezig waren met het fotograferen van enkele graven waarop 2 namen stonden vermeld, wat blijkbaar duidde dat hier op deze plaats twee gesneuvelden boven elkaar waren begraven, vond Stuart een baby fopspeentje. Papa van een zoontje van 2,5 jaar zijnde viel het hem meteen op. Bewijst wel dat er onlangs nog bezoek is geweest een klein kindje.

Private Henry Joseph Taylor. Service number 2514A. 47th Bn. Australian Infantry, A.I.F. 

Gesneuveld 19 augustus 1917. Plot II Rij A Graf 3.

Rifleman Charles James Coles. Service number 40997. 10th Bn. Royal Irish Rifles. 

Hij kreeg in augustus 2014 bezoek van zijn kleinkind, achter-kleinkind en achter-achter-kleinkinderen. 

Gesneuveld 26 juli 1917. Plot I Rij B Graf 5.

Corporal John Pope. Service number 3411. 47th Bn. Australian Infantry, A.I.F. 

Gesneuveld 12 augustus 1917. Plot II Rij C Graf 2.

Rifleman Walter Richard Hurrell. Service number 373646. 8th Bn. London Regiment (Post Office Rifles). 

Hoopvol epitaaf: ‘Some day we’ll understand’. 

Gesneuveld 20 juni 1917, 31 jaar. Plot I Rij B Graf 8.

Serjeant Horace Cecile Streeton MM (Military Medal). 

Service number Z/2742. 13th Bn. Rifle Brigade. 

Gesneuveld 2 augustus 1917, 22 jaar. Plot II Rij D Graf 2. 

Lance Corporal Frederick William Broom MM (Military Medal). 

Service number 41233. 2nd Bn. Royal Scots Fusiliers. 

Gesneuveld 16 september 1917, 29 jaar. Plot II Rij E Graf 1.

Captain Wilfrid Thomas Chaning-Pearce MC (Military Cross). 

Royal Army Medical Corps attd. 18th Bn. The King’s (Liverpool Regiment). 

Mooi epitaaf: ‘He gave his life for another’. 

Gesneuveld 1 oktober 1917, 32 jaar. Plot II Rij F1 Graf 8. 

Kort nadien besloten we om bij het Cross of Sacrifice onze tunes te spelen wat blijkbaar toch de aandacht trok van de boer aan de overkant van de straat. De man bleef ons verder in de gaten houden voor de tijd dat we aanwezig waren. Nadat we gedaan hadden met het spelen van onze tunes werd het PRWWI In Remembrance kruisje neergeplant bij het Cross of Sacrife. Ondertussen kwam een mevrouw met 2 kleine kinderen aangefietst die halt hield bij de ingang van de begraafplaats en eveneens ons doen en laten volgde. We wandelden rustig naar de uitgang waar we ook het register terug vonden in een van de hoekstenen van de begraafplaats. Het register had een laatste input van een zekere William Humphries Ryde afkomstig van Isle of Wight die hier op bezoek is geweest op 12 november 2014. Nadat we het register hadden ingevuld laden we alles zorgvuldig in en maakten ons klaar om naar onze laatste begraafplaats te trekken voor vandaag en verlieten Derry House Cemetery  N°2 om 15u25.

Na een rit van een kleine vijf minuten kwamen we, terug mooi op schema, aan om 15u30 bij Torreken Farm Cemetery N°1 (een Britse begraafplaats ten zuidoosten van het dorp Wijtschate) Een begraafplaats die toegankelijk is via een spectaculair pad van ongeveer een 210 meter lang. 

We parkeerden voor het huis en het leek erop of we gingen de oprit van het huis opgaan. Niks was minder waar want op de grond naast het wegwijzer bordje van de begraafplaats vonden we ook een betonnen blokje terug met de letters C-WG-C op wat ons liet weten dat we correct zaten. We liepen over het pad, de betonblokjes volgend, verder en het was precies of we liepen in de bewoners van het huis hun tuin tot we ineens voor een groot metalen hek stonden van een pad met een omheining van hoge draad waarop stroom zat. Aan het hek hing een bord waarop we konden lezen "Beware of the Bul!" daaronder de vertaling "Pas op voor de stier!". Wat gaan we doen jongens? Kurt opende het grote metalen hek en ging gewapend met z'n pipes in de hand het omheinde pad op gevolgd door Stuart en Patrick. Halfweg het pad dienden we een hek te openen waarbij we even midden op de wei stonden om dan direct er tegenover het volgende hek te openen en onze weg te vervolgen.

Voor de toegang van de begraafplaats zelf, die bestaat uit een zwart smeedijzeren hekken geflankeerd door 2 witstenen zuilen, staan betonnen staken met prikkeldraad. In de zuilen staat 'Torreken Farm Cemetery Number One 1917-1918' gegrift. De begraafplaats 'Torreken Farm Cemetery No 1' (nu is er nog slechts één) werd gestart tijdens de Mijnenslag van 7 juni 1917 door de 5th Dorsets Regiment en bleef in gebruik als frontlijnbegraafplaats tot in april 1918, toen de Duitsers tijdens het Lente-Offensief het dorp opnieuw innamen. De grafstenen, die allen tot één perk behoren, zijn vrij regelmatig geschikt en allen naar het NW gericht. Hier liggen 104 militairen begraven: 70 gesneuvelden uit het Verenigd Koninkrijk (waarvan 1 niet geïdentificeerd kon worden), 20 Australiërs en 14 Duitsers.

Het Cross of Sacrifice stond rechts aan het toegangshek van de kleine begraafplaats die ondanks dat ze midden in de velden lag perfect onderhouden was, zoals alle andere begraafplaatsen die worden onderhouden door de CWGC. Hier in de open vlakte en late namiddag was het ondertussen voelbaar frisser geworden merkten we op terwijl we bezig waren met het werk voor ons archief. Bij het betreden van de begraafplaats merkten we dat het mapje met voorbereidingen nog in de auto. Na de avontuurlijke tocht hierheen besloot Stuart dan maar de digitale versie op zijn telefoon te gebruiken.

Private Algernon Alfred Nicholas Bull. Service number 33248. “A” Coy. 2nd Bn. Wiltshire Regiment. 

Waarschijnlijk niet diegene waar eerder voor werd gewaarschuwd. 

Gesneuveld 30 augustus 1917, 22 jaar. Rij D Graf 10.

Private Patrick McCabe, served as Conway. Service number 202830. 

18th Bn. The King’s (Liverpool Regiment). 

Gesneuveld 22 september 1917, 23 jaar. Rij B Graf 12.

Private William T Ennis served as Turton. Service number 22868; 18th Bn. The King’s (Liverpool Regiment). 

Hij was de pleegbroer van Miss Mary Ennis, waarschijnlijk de reden waarom hij onder de naam Ennis vocht. 

Gesneuveld 3 september 1917, 21 jaar. Rij C Graf 12.

Daarna besloten onze tunes te spelen in het midden van de begraafplaats tussen de graven waarbij Patrick, zoals op alle begraafplaatsen die we reeds bezochten, enkele foto's nam. De klanken van onze pipes rolden terug over de wijde vlakten hier in de Westhoek waarna we ons laatste PRWWI In Remembrance kruisje voor vandaag gingen neerplanten bij het Cross of Sacrifice. We wierpen nog een kleine blik over de graven en waagden ons terug langsheen het met prikkeldraad afgespannen omheining aan onze terugtocht. Half weg het pad vond Stuart het toch tof dat Kurt zich zo opofferde voor hen. Kurt, wegens ploegwerk, niet begrijpend waar hij op doelde vroeg om uitleg, waarop Stuart wees naar de rode flaches, de lintjes aan de kousen,  die hij aan had onder zijn kilt. Ideaal om de 'Bull' achter je aan te hebben. Kurt slikte even en stapte ineens wel vrij snel door op het pad dat ons terug naar de tuin aan de andere kant zou brengen.

Heel blij en zonder kleerscheuren bereikten we rond 16u05 heelhuids onze wagen waarna we onze pipes uiteen haalden, nog een kop koffie dronken om wat op te warmen. Patrick nodigde ons uit om nog een glaasje Whisky te klinken op de heel mooie trip van vandaag waar we gretig op ingingen. Iets later aan de kerk in het dorp van Mesen, waar Patrick's mobilhome stond geparkeerd, genoten we van een glas Schotse whisky waarbij we nog even napraten over de voorbije dag.

Een niet zo'n grijze dag (door vooral de CWGC begraafplaatsen), ondanks de koude wind toch vrij zonnige dag waarvan we allen hadden genoten. Terug met verschillende ervaringen en indrukken rijker, wat ons allen een goed gevoel gaf, reden we rond 17u huiswaarts.

Patrick, nogmaals bedankt om ons hier en daar bij te staan op de begraafplaatsen en het nemen van de foto's terwijl we op de pipes stonden te spelen.

Groeten en tot de volgende,